Żywienie ryb – może wreszcie niektórzy zrozumieją, że….
czyli czym odżywiają się przedstawiciele rodzaju Symphysodon w naturze
Dr Marta Mierzeńska (www.tropheus.com.pl)
Prawidłowe żywienie ryb to jeden z najważniejszych czynników, utrzymujący je w odpowiedniej kondycji w naszych akwariach. Aby dobrać dla gatunku odpowiednie rodzaje pokarmu, konieczna jest wiedza o tym, czym żywią się w naturze. Informacje te można dość łatwo uzyskać w publikacjach naukowych i pracach badaczy zajmujących się opisem środowisk naturalnych. Tylko, że wiedza naukowa często to jedna strona medalu, a praktyka stosowana przez hodowców i akwarystów to druga. W wielu wypadkach naczelną ideą jest szybki przyrost czy efektywniejsze rozmnażanie ryb. Niewiele ma to jednak wspólnego z prawidłową ich kondycją i zdrowiem. Przy doborze rodzajów pokarmu, w wielu wypadkach wyszukiwane są często najbardziej podstawowe i nie zawsze sprawdzone wiadomości. Pomija się wypowiedzi prawdziwych autorytetów w danej dziedzinie, naukowe obserwacje w naturze. Ogromna szkoda, bo prowadzi to do różnych nieporozumień i niewłaściwego chowu ryb. Dotyczy to nie tylko ryb odławianych, ale i form hodowlanych.
Jednym z najbardziej znanych przykładów są ryby z rodzaju Symphysodon, które od lat karmione są bazowo miksem z serc wołowych, indyczych lub piersi kurczaka z dodatkiem zieleniny typu szpinak czy groszek cukrowy. To jedna strona „problemu żywieniowego”, o której można poczytać wpisując w Google hasło „dyskowe, żywienie”. Druga strona, czyli wiedza naukowa na temat odżywiania przedstawicieli tego rodzaju w naturze, została przedstawiona poniżej. I jak to się ma do siebie?
Nie będę w tym artykule poddawać dyskusji sprawy karmienia dyskowców mięsem zwierząt stałocieplnych, ale przedstawię wiedzę na temat ich odżywiania w środowisku naturalnym.
W 2006 roku Heiko Bleher w swoim opracowaniu „Bleher’s discus” (str. 510-595) opublikował szczegółowe informacje na temat diety dyskowców zebrane w trakcie wielu wypraw w dorzecze Amazonki. Przedstawił analizy zawartość żołądków, jak również bezpośrednie obserwacje w naturze ponad 8500 okazów. Chociaż większość podawanych przez Blehera informacji jest szacunkowa, jednak w wypadku S. haraldi przedstawił dane ilościowe (liczba próbek nie jest podane, str. 593). Według danych Blehera podczas wysokiego stanu wody zawartość jelit u S. haraldi stanowiły: 12% glony, 44% materiał roślinny (kwiaty, owoce, nasiona, liście), 6% detrytus, 16% bezkręgowce wodne i 22% stawonogi lądowe i nadrzewne. W porze suchej, przy niskim stanie wody w jelitach stwierdził: 25% glonów, 39% detrytusu, 9% materiałów roślinnych, 22% bezkręgowców wodnych i 5% stawonogów lądowych i nadrzewnych.
W 2008 roku ukazało się opracowanie Cramptona „Ecology and life history of an Amazon floodplain cichlid: the discus fish Symphysodon (Perciformes: Cichlidae), będące podsumowaniem wieloletnich badań prowadzonych w środowisku naturalnym w rejonie Tefé w Brazylii. Badania prowadzono nad fenotypami niebiesko-brązowych dyskowców Symphysodon haraldi sensu Bleher, 2006.
Crampton stwierdził, że Symphysodon haraldi żywi się głównie mieszaniną glonów peryfitycznych, detrytusu i zielonych fragmentów roślin (FOD). Te trzy grupy pokarmów zostały połączone w zestawieniu w jedną kategorię z powodu praktycznych trudności w rozdzieleniu ich. Niemniej jednak, zielony materiał roślinny w postaci fragmentów liści prawdopodobnie stanowił nie więcej niż 15% całkowitej objętość. W pozostałym materiale, trudno było odróżnić częściowo strawiony peryfiton i detrytus organiczny.
Pora deszczowa – 89% badanych ryb miało żołądki całkowicie wypełnione pokarmem lub nie mniej niż w 50%. W jelitach stwierdzono:
- Peryfiton i FOD (detrytus i rozkładające się fragmenty roślin zielonych) – 77%
- Dekapoda (dziesięcionogi) – 5%
- Larwy Chironimidae (ochotkowate) – 10%
- Kora i kawałki drewna COD, larwy owadów, skorupiaki – 8%
- Pora sucha – 68% badanych ryb miało żołądki wypełnione w 30%, a 32% zupełnie puste, bez treści pokarmowej. W jelitach stwierdzono:
- Peryfiton i FOD (detrytus i rozkładające się fragmenty roślin zielonych) – 55%
- Kawałki drewna i kora COD – 10%
- Dekapoda (dziesięcionogi) – 4%
- Larwy Chironimidae (ochotkowate) – 10%
- Larwy owadów, skorupiaki – 21%
W skład peryfitonu w zalewowych lasy Amazonii wchodzi wiele gatunków glonów nitkowatych porastających gałęzie i opadłe liście. Peryfiton stanowi znaczną część produkcji pierwotnej i jest ważnym źródłem energii dla populacji ryb w tych wodach (Araujo Lima i inni, 1986; Forsberg i inni, 1993).
Detrytus organiczny, który osadza się na peryfitonie i gromadzi na zanurzonych fragmentach drewna czy roślin, sam w sobie jest ważnym źródłem pokarmu dla wielu gatunków amazońskich ryb (Araujo-Lima i inni, 1986).
Przy niskim stanie wody, słabo zanurzone podłoża powodują mniejszy wzrost peryfitonu. Na wskutek działania fal przy gliniastych plażach przejrzystość wody jest ograniczona, przez co następuje zmniejszenie dostępności światła koniecznego dla wzrostu glonów. Te czynniki mogą wyjaśniać dlaczego w porze suchej u części obserwowanej populacji dyskowców żołądki były tylko częściowo wypełnione pokarmem, a bezkręgowce stanowiły znaczną część ich diety. Podczas okresu wysokiej wody dyskowce pływają zazwyczaj w otwartych, dobrze oświetlonych wodach lasów zalewowych, gdzie peryfiton rośnie najobficiej. W tym okresie bezkręgowce stanowiły zaskakująco niski procent diety dyskowców, choć stanowią one istotne źródło białka.
Przewód pokarmowy przedstawicieli rodzaju Symphysodon charakteryzuje słabo wyróżnicowany żołądek i wydłużone jelito, o długości 300 mm i szerokości 3 mm (dla osobników o długości SL równej 180 mm).Taki typ jelit jest typowy dla przedstawicieli pielęgnic roślinożernych, detrytusożernych lub wszystkożernych.
Publikowane dane Blehera (2006) dla S. aequifasciatus i S. discus wskazują na większą zawartość glonów, materii roślinnej i detrytusu zarówno podczas okresów niskiej jak i wysokiej wody. Przedstawione tutaj dane Cramptona (2008) dla S. haraldi pokazują mniejszą zmienności diety i dużo większy procent peryfitonu/detrytusu w jelitach niż przedstawiony przez Blehera (2006). Rozbieżności te mogą odzwierciedlać zmienność w naturalnej diecie wśród poszczególnych populacji i taksonów przedstawicieli rodzajuSymphysodon.
Podsumowując wiedzę zawartą w tych dwóch opracowaniach zadajmy sobie pytanie, czy podejście naukowe, ostatnio tak krytykowane na wielu forach i w wypowiedziach decydentów akwarystyki, nie powinno nic dać nam do myślenia? Czy szybki przyrost ryb, osiąganie nienaturalnych rozmiarów to dobra strona prawdziwej akwarystyki czy raczej szkodzenie rybom? Należy pamiętać, że przy nieprawidłowym żywieniu organizm cały czas narażony jest na stres, a co za tym idzie nie ma odporności. Konsekwencją nieprawidłowego żywienia jest podatność na różnorodne patogeny. Czy w takim razie warto ryzykować?
Moje dyskowe z odłowu żywione są wg „schematu naukowego”. Otrzymują zróżnicowane, sztuczne pokarmy oparte na spirulinie, miksy zawierające szpinak, groszek, krewetki, a także larwy wodzienia czy kryla. Do tej pory, mimo, że mam je już prawie rok nie były ani leczone, ani odrobaczane.
Tak wyglądał osobnik 3 tygodnie po przylocie
Tak wybarwiony jest pod koniec grudnia 2012 roku – 8 miesięcy po przylocie
Literatura:
Araujo-Lima C. A. R. M., B. Forsberg R .V., Martinelli L., 1986, Energy sources for detritivorous fishes in the Amazon, Science, 234: 1256-1258.
Bleher H., 2006, Bleher’s discus, Volume I, Pavia, Italy, Aquapress.
Crampton W.G. R., 2008, Ecology and life history of an Amazon floodplain cichlid: the discus fish Symphysodon (Perciformes: Cichlidae), Neotropical Ichthyology, 6(4):599- 612.
Forsberg B. R., C. A. R. M., Araujo-Lima L. A., Martinelli R. L. V., Bonassi J. A.,1993, Autotrophic carbon sources for fish of the Central Amazon, Ecology, 74: 643-652