Autor: Dr Marta Mierzeńska
W artykule tym prezentowany jest podział rodzaju Tropheus zaproponowany przez Petera Schupke w wydanej niedawno książce AFRICAN CICHLIDS II, Tanganyika I, Tropheus, wyd. A.C.S. Aqualog (2003). Peter Schupke na podstawie swoich wieloletnich badań zaliczył znane nam morfotypy trofeusów do 13 linii genealogicznych. Poniżej przedstawiona została klasyfikacja trofeusów, opatrzona krótkim opisem najważniejszych cech morfologicznych charakteryzujących poszczególne linie.
Linia genealogiczna 1. – zgodny z Tropheus moorii Boulenger, 1898.
Podstawowa barwa tych ryb to kolor czarny, występuje pas koloru czerwonego, pomarańczowego lub żółtego. Płetwy zwykle koloru czarnego, tylko grzbietowa czasami inaczej zabarwiona.
Tropheus sp. Rutunga (T. „Brabant“; T. „Rutunga”)
Tropheus sp. Minago (T. „Minago“; T. „Black”)
Tropheus sp. Rumonge I
Tropheus sp. Banza (T. „Banza“)
Tropheus sp. Lueba
Tropheus sp. Mboko (T. Orange-Moorii I)
Tropheus sp. Kifumbwe (T. „Lemon Stripe“)
Tropheus sp. Kiriza (T. „Kiriza“; T. Yellow Kaiser)
Tropheus sp. Caramba (T. „Caramba“; T. „Katende”)
Linia genealogiczna 2. – obejmuje Tropheus brichardi Nelissen& Thys van den Audenaerde, 1975
Heterogeniczna linia. Podstawową barwą ryb jest kolor ciemno–brązowy, rzadziej czarny; może występować pomarańczowy pionowy pas, czasami blednące brązowo-pomarańczowe paski lub nieregularne białawe plamki.
Tropheus brichardi Nellisen & Thys, 1975 (Chocolate Moorii; T. „Chocolate”; T. “Brown”; T. “Nyanza Lac I”)
Tropheus sp. Gombe
Tropheus sp. Uvira
Tropheus sp. Bemba (T. „Bemba“; T. „Orange Band”; Orange-Band Moorii)
Tropheus sp. Makobola I
Linia genealogiczna 3. – prawdopodobnie wcześniej nie opisany gatunek
Ryby należące do tej linii są łatwe do odróżnienia od innych. Podstawowy kolor ciała od ciemno-szarego do ciemno-brązowego, żółty kolor płetw i pionowych pasków na ciele. Tylko osobniki dominujące nie mają pasków.
Tropheus sp. Zinzia
Tropheus sp. Kabogo
Tropheus sp. Kabimba (T. „Kabimba“; T. „Canary Cheek”)
Tropheus sp. Kavala (T. „Kavala“; T. „Kipampa”)
Tropheus sp. Chiwa (T. „Chiwa“; T. „Kipampa”)
Tropheus sp. Kalemie (T. „Kalemie“; T. „Kaniosha”,T. „Kioshi”)
Tropheus sp. Tembwe
Tropheus sp. M´toto (T. „Mtoto“; T. „Mikonga”; T. „Yellow Nose”)
Tropheus sp. Karilani (T. „Karilani“)
Tropheus sp. Malagarasi
Tropheus sp. Ujiji (Katonga) (T. „Ujiji“; T. „Katonga”)
Tropheus sp. Kigoma I (Nyaza LacII) ( T. „Kigoma“)
Tropheus sp. Bulombora (T. „Bulombora“)
Linia genealogiczna 4. – zgodny z Tropheus polli Axelrod, 1977 i T. annectens Boulenger, 1911.
Linia łatwa do odróżnienia od innych. Wszystkie populacje mają płetwy ogonowe wydłużone jak proporzec. Podstawowy kolor to ciemno-szary do ciemno-brązowego, grzbiet żółto-szary. Charakterystyczne duże rozmiary nawet do 20 cm.
Tropheus polli Axelrod, 1977 (T. polli)
Tropheus sp. Moba I (T. „Moba“)
Tropheus sp. Kyeso
Tropheus sp. Kavalla „Kongole” (T. annectens „Kongole“)
Linia genealogiczna 5. – gatunek prawdopodobnie wcześniej nieopisany.
Ryby należące do tej linii mają podstawową barwę zieloną z żółto-zielonymi przebarwieniami. Niebieskie tęczówki oka. Występuje często żółte zabarwienie płetwy odbytowej, gardzieli i brzucha. Młode osobniki maja żółtawe pionowe paski.
Tropheus sp. Kavimvira (T. „Kavimvira green“)
Tropheus sp. Makobola II (T. „Makobola“)
Tropheus sp. Ubwari (T. „Ubwari green“)
Tropheus sp. Kasimia
Tropheus sp. Yungu (T. „Yungu“; Charcoal Moorii)
Tropheus sp. South-east (T. „Yellow Chest“)
Tropheus sp. Kabogo
Tropheus sp. Halembe
Tropheus sp. Karago (T. „Malagarasi“; Green Moorii; T. „Lugufu”)
Tropheus sp. Kigoma II
Tropheus sp. Nyanza III (T. „Yellow Green“)
Tropheus sp. Rumonge II
Linia genealogiczna 6. – gatunek prawdopodobnie wcześniej nieopisany
Podstawowy kolor to brązowo-beżowy do brązowo-czerwonawego. Płetwy: grzbietowa, odbytowa i brzuszne niebieskawe do niebieskawo-zielonych. Mogą posiadać mała jasną plamę na grzbiecie. Na głowie charakterystyczne pasy.
Tropheus sp. Kapampa (T. „Kapampa“)
Tropheus sp. Zongwe (T. „Zongwe“)
Tropheus sp. Kibwesa
Tropheus sp. Kalya (T. „Njano“)
Linia genealogiczna 7. – gatunek prawdopodobnie wcześniej nieopisany
Ryby o barwie brązowo-czerwonej, czerwono-brązowej do ochrowo-brązowej. Płetwy: grzbietowa, odbytowa i brzuszne z zabarwieniem czerwonym, pomarańczowo-czerwonym i żółtym. Na głowie charakterystyczne znakowania w kształcie litery V.
Tropheus sp. Lunangwa South
Tropheus sp. Lunangwa (T. „Kiku“)
Tropheus sp. Lupota (T. „Lupota“; Red-Breasted Moorii)
Tropheus sp. Mvua (T. „Vua“)
Tropheus sp. Moliro (T. „Moliro“)
Tropheus sp. Chipimbi (T. „Chipimbi“)
Tropheus sp. Chimba (T. „Chimba“; Red-black Moorii; Zambian red)
Tropheus sp. Ndole (T. „Ndole“)
Tropheus sp. Kachese (T. „Kachese“)
Tropheus sp. Sumbu (T. „Sumbu“; Golden Rainbow Moorii)
Tropheus sp. Cape Nundo (T. „Golden Chisanze“)
Tropheus sp. Chilanga (T. „Chilanga red“; Green-Red Moorii; T. “Nkamba”)
Tropheus sp. Ilangi (T. „Ilangi“)
Tropheus sp. Linangu (T. „Linangu“)
Tropheus sp. Nangu (T. „Nangu“; T. „Yellow Rainbow)
Linia genealogiczna 8. – zgodny z Tropheus moorii Boulenger, 1988, i T. kasabae Nelissen, 1977.
Linia bardzo zmienna, gdyż szeroko rozpowszechniona w jeziorze. Charakterystyczne wąskie pionowe pasy przynajmniej na połowie ciała. U wielu form występują delikatne kropki na głowie. Charakterystyczne mniejsze lub większe jasne plamy na górnej połowie ciała.
Tropheus sp. Moba II (Murago) (T. „Murago“)
Tropheus sp. Mwerazi North (T. „Mwerazi“)
Tropheus sp. Mwerazi-Süd (T. „Mwerazi“)
Tropheus sp. Kabeyeye (T. „Nangu“; T. „Kabeyeye”; Yellow Rainbow)
Tropheus sp. Lufubu (T. „Lufubu“)
Tropheus sp. Chaitika(T. „Chaitika“; Blue Rainbow Moorii)
Tropheus sp. Kaku (T. „Kaku“)
Tropheus sp. Katoto (T. „Katoto“)
Tropheus moorii Boulenger, 1898. Mbete (T. „Mbita“; Lemon spot Moorii; T. „Yellow Spot”)
Tropheus sp. Mutondwe (T. „Mutondwe“)
Tropheus sp. Kasakalawe (T. „Orange Spot“; T. „Sonsitt”)
Tropheus sp. Kalambo (T. „Kalambo“; Lemon Spot Tropheus)
Tropheus sp. Kasanga (T. „Kasanga“; Red Rainbow Moorii)
Tropheus sp. Muzi (T. „Muzi“; Red Rainbow Blue Blaze; Blue Kasanga Moorii)
Tropheus sp. Molwe (T. „Cherry Rainbow“)
Tropheus sp. Mamalesa (Malasa) (T. „Malasa“)
Tropheus sp. Kala (T. „Kala Yellow“)
Tropheus sp. Wampembe T. „Wampembwe“)
Tropheus sp. Hinde B
Tropheus sp. Namansi I (T. „Namansi“; Red Namansi)
Tropheus sp. Mtosi I
Tropheus sp. Kisambali
Linia genealogiczna 9. – gatunek prawdopodobnie wcześniej nieopisany
Należące tutaj ryby charakteryzują się podstawową barwą od ciemno-szaro-zielonej do ciemno-brązowo-czerwonej. Obecne pionowe pasy na tułowiu. Tęczówka oka niebieska. Osobniki dominujące mogą tracić pionowe pasy lub uwypuklają się u nich 2-3 żółte pasy. Osobniki młode kontrastowo paskowane (paski od żółtawych przez żółte do pomarańczowych).
Tropheus sp. Namansi II (T. „Fiery Fry“)
Tropheus sp. Mtosi I (T. „Mtosi“) inny niż w linii 8
Tropheus sp. Ulwile (T. „Ulwile“)
Tropheus sp. Kipili (T. „Kipili“; Wasp Moorii)
Tropheus sp. Kampemba (T. „Kampemba“)
Tropheus sp. Korongwe (T. „Mpimbwe“; T. “Dahabu”; T. „Msalaba“)
Tropheus sp. Mpimbwe (T. „Mpimbwe“; T. “Dahabu”; T. „Msalaba“)
Tropheus sp. Kabwe (T. „Kashekezi“; T. “Golden Kushangaza“)
Tropheus sp. Kalila (T. „Kalila Red Eye“; T. “Mkombe”; T. „Karema“)
Linia genealogiczna 10. – zgodny z Tropheus duboisi Marlier, 1959
Podstawowy kolor czarny. Głowa niebieska; na tułowiu biały, żółtawy lub żółty pionowy pas różnej szerokości. Osobniki młode z licznymi kropeczkami.
Tropheus duboisi Marlier, 1959 (T. duboisi „White Band“; White Band Duboisi; Bemba Duboisi)
Tropheus cf. duboisi (T. duboisi „Yellow Band“; Yellow Band Duboisi; Kigoma Duboisi)
Tropheus cf. duboisi (T. duboisi „Broad Band“; Yellow Broad Band Duboisi; T. Duboisi “Maswa”)
Tropheus cf. duboisi (T. duboisi „Karilani“; Karilani Duboisi)
Linia genealogiczna 11. – gatunek prawdopodobnie wcześniej nieopisany
Podstawowy kolor brązowo-czarny, bardzo szeroki cytrynowo-żółty pionowy pas. Czerwone obrzeżenie na płetwie grzbietowej. Ciemna tęczówka oka z czerwoną obwódką.
Tropheus sp. Ikola (T. sp. „Ikola“; Kaiser Moorii)
Linia genealogiczna 12. – gatunek prawdopodobnie wcześniej nieopisany
Należą tutaj trofeusy nie opisane we wcześniejszych liniach, znane wcześniej jakoTropheus „ Kirschfleck” lub „double spot”.
Tropheus sp. Kibwesa Nord (T. „Kirschfleck“; T. „Cherry Spot”; Kirschfleck Moorii)
Tropheus sp. Mabilibili (T. „Kirschfleck“; T. „Cherry Spot”; Kirschfleck Moorii)
Tropheus sp. Siyeswe (T. „Kirschfleck“; T. „Cherry Spot”; Kirschfleck Moorii)
Tropheus sp. Bulu Point (T. „Kirschfleck“; T. „Cherry Spot”; Kirschfleck Moorii)
Linia genealogiczna 13. – gatunek prawdopodobnie wcześniej nieopisany
Ryby kompletnie czarne.
Tropheus sp. Kabezi