Nazewnictwo akwarystyczne L-Q
Limnolog – badacz wód słodkich
Łańcuch troficzny (pokarmowy) – sekwencja organizmów, z których każdy poprzedni jest pokarmem dla następnego; łańcuch troficzny składa się z trzech zasadniczych ogniw – poziomów troficznych:
producenci – organizmy odżywiające się samożywnie (autotrofy) – wytwarzają one złożone związki organiczne z prostych związków nieorganicznych na drodze fotosyntezy (rośliny) lub chemosyntezy (niektóre bakterie),
konsumenci – organizmy odżywiające się cudzożywnie (heterotrofy), którym składników pokarmowych dostarczają producenci,
reducenci (destruenci) – organizmy heterotroficzne, które poprzez rozkład martwych szczątków roślin i zwierząt przyczyniają się do powstawania związków nieorganicznych, z których korzystają producenci.
Monogamia – współżycie płciowe samca z jedną samicą – w ciągu jednego lub kilku sezonów rozpłodowych, a niekiedy przez całe życie.
Nitryfikacja – jest wstępnym procesem rozkładu amoniaku rozpuszczonego w wodzie. Dokonują tego specjalne bakterie, zmieniające na drodze utleniania toksyczny amoniak, poprzez azotyny (NO2) na azotany. Te wyspecjalizowane drobnoustroje : Nitrosomonas i Nitrosococcus przekształcają najpierw amoniak w azotyny, które są utleniane przez następne bakterie Nitrobacter i Nitrocystis w azotany. Azotyny są niewiele mniej toksyczne niż amoniak.
Najnowsze badania wykazują, że w akwariach słodkowodnych za proces nitryfikacji odpowiedzialne są inne szczepy bakterii niż w słonowodnych.
Odczyn wody – pH – pondus Hydrogeni – znaczy tyle co „masa wodoru”. Każda woda posiada określoną liczbę cząsteczek H 2O, dzielących się na jony H+ (dodatnio naładowane jony wodorowe) oraz OH- (ujemnie naładowane jony wodorotlenowe). Połączenie tych jonów posiada stałą wartość 10 -14 mol / l. Ponieważ woda o obojętnym odczynie posiada taką samą liczbę jonów H+ i OH- , to na każdy rodzaj jonów przypada wartość 10 -7 mol / l .Woda obojętna posiada więc koncentrację jonów wodorowych wynoszącą 10 -7 grama w jednym litrze. Mówiąc o zawartości wodoru nie używa się całej liczby, lecz tylko jej logarytmicznej wartości. Nie podaje się ujemnego znaku, lecz pisze się samą liczbę.
Ph jest więc uniwersalna miarą kwasowości i zasadowości (alkaliczności) wody.
Ph mierzone jest w skali od 0 – 14 : 0 reprezentuje skrajnie mocny kwas, 14 jest miarą absolutnej zasadowości, 7 jest obojętne. Skala ta jest logarytmiczna tzn. pH 8 jest 10 razy bardziej alkaliczne niż pH 7, 100 razy bardziej alkaliczne niż pH 6.
Na pH wody może oddziaływać jej zawartość mineralna (twardość i alkaliczność wody najczęściej idą w parze) albo ilość zakwaszającego dwutlenku węgla i organicznego materiału w wodzie.
Zdecydowana większość ryb żyje w wodach o pH między 4 a 9, przekroczenie tych granic dla wszystkich ryb jest śmiertelne.
Plankton – drobne organizmy o niewielkich zdolnościach lokomocyjnych, unoszące się w toni wodnej (ich ciężar właściwy zbliżony jest do ciężaru właściwego wody);
Plankton dzieli się na:
fitoplankton – plankton roślinny, na który składają się glony (Algae) i sinice (Cyanobacteria); oraz
zooplankton – plankton zwierzęcy złożony z organizmów jednokomórkowych (protozooplankton) i wielokomórkowych (metazooplankton);
wydaje się, iż dotychczasowy podział planktonu na fito- i zooplankton będzie musiał ulec zrewidowaniu w związku ze zmianami zachodzącymi w systematyce biologicznej – tradycyjny podział autorstwa Arystotelesa dzielący królestwo (pierwotnie kategorię systematyczną o najwyższej randze) na zwierzęta (Animalia) i rośliny (Plantae) coraz częściej zastępowany jest podziałem zaproponowanym w 1978 r. przez Roberta Whittakera i Lynn Margulis, który przewiduje istnienie 6 królestw (regnum) w obrębie 2 nadkrólestw (superregna), w myśl nowego podziału sinice (Cyanobacteria) wchodzą w skład królestwa eubakterii (Eubacteria) a nie roślin, nie powinny więc być składnikiem fitoplanktonu (fito – gr. phyton – roślina). Również w systematyce zaproponowanej przez Carla Woese, której najwyższą kategorię stanowią domeny, sinice zostały wyłączone z królestwa roślin i zaliczone do odrębnej domeny.
Pokładełko – rodzaj brodawki płciowej lub moczowo – płciowej, najczęściej w kształcie rureczki służącej do składania jaj.
Poligamia – współżycie płciowe samca z wieloma samicami.
Pseudotarło – zespół zachowań seksualnych imitujących tarło właściwe, charakterystyczny dla pyszczaków. Nie dochodzi przy tym do składania jaj, ale możliwe jest wydzielanie nasienia. Takie pseudoseksualne zachowania, prowokowane przez dominanta mają na celu rozładowanie wewnątrzgrupowej agresji.
Przewodność elektrolityczna wody – zdolność wody do przepuszczania prądu elektrycznego. W wyniku rozpuszczania się soli w wodzie powstają jony dodatnie (kationy) i ujemne (aniony) . Jeżeli w roztworze różnych soli zostaną umieszczone elektrody, miedzy katodą i anodą popłynie prąd, którego nośnikiem będą jony. Im więcej jonów soli występuje w wodzie, tym jej przewodność jest większa. Przewodność wody mierzona jest w simensach (S) i mikrosimensach (uS). Simens jest równy 1 000 000 mikrosimensów. Przewodność wody wiąże się z jej twardością. Im woda jest bardziej twarda, tym jej przewodność elektrolityczna jest większa.
Przewodność wody w akwarium wynosi najczęściej kilkaset mikrosimensów. Wartość przewodności elektrolitycznej, podobnie jak określenie jej twardości , daje wskazówkę, czy środowisko wodne nadaje się do hodowli ryb określonego gatunku. Systematyczne pomiary przewodności informują ponadto o zmianach zachodzących w wodzie zbiornika w czasie jego użytkowania. Wzrost przewodności wody wskazuje min. na to, że do zbiornika wodnego dostały się duże ilości substancji mineralnych.
Do pomiaru przewodności służy konduktometr tranzystorowy. Oznaczenie przewodnictwa przeprowadza się w temperaturze 20 stopni C. Jeśli podczas pomiaru woda nie ma takiej temperatury należy ją podać i to ona decyduje o wyniku pomiaru.
Elektryczne przewodnictwo wody określa również „stosunki osmotyczne” (zawartość elektrolitu) w wodzie w akwarium. Ciśnienie osmotyczne jest też czynnikiem decydującym o biologicznej wartości wody używanej do rozrodu. Jeśli elektryczna przewodność ikry nie zgadza się a elektryczną przewodnością otaczającej ją wody , zachodzi różnica ciśnienia. Ciśnienie w środku ikry i w otaczającej ją wodzie powinno być jednakowe. Ten problem wyjaśnia pojęcie ciśnienia osmotycznego.
Równowaga biologiczna w akwarium – utrzymywanie się na jednakowo niskim (stabilnym) poziomie stężenia związków powstających z rozpadu substancji organicznych. Polega ona na tym, że napływ substancji pochodzących ze szczątków obumarłych roślin i zwierząt jest równoważony przez proces samooczyszczania się akwarium.